گزیده هایی از بیانات و فرمایشات حضرت آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری در مورد اهمیت روز جهانی قدس :

- مسلمانان‌جهان ‌باید روز قدس ‌را روز همه ‌مسلمین‌، بلکه ‌مستضعفین‌ بدانند.
- محور اصلی‌" انتفاضه ‌اقصی"، "بیت‌المقدس‌ است‌.
- صهیونیسم‌ در مقابل ‌موج ‌نسل­های ‌رو به ‌ازدیاد فلسطینی‌ طاقت‌ نخواهد آورد.
- صهیونیسم ‌و دولت‌ غاصب‌ و مجعول‌ صهیونیستی‌ در فلسطین‌، محکوم ‌به ‌فناست‌.
- ما حقیقتا صهیونیست­ها را دشمن‌ دنیای ‌اسلام ‌می‌دانیم‌.
- علیرغم ‌تبلیغات ‌جهانی‌، انتفاضه ‌فلسطین‌ خاموش‌ شدنی ‌نیست‌ و آینده‌ آن ‌همراه ‌با رستگاری ‌و پیروزی ‌است‌.
- انتفاضه ‌مردم ‌فلسطین ‌به ‌رغم ‌تمام ‌فشارها ادامه‌ خواهد یافت ‌و رژیم ‌صهیونیستی ‌نمی‌تواند آن را برای‌ همیشه‌ متوقف ‌کند.
- مساله‌ی ‌فلسطین ‌از لحاظ‌ اسلامی ‌برای ‌همه‌ی ‌مسلمانان ‌از جمله ‌برای ‌ما یک‌ مساله‌‌ اساسی‌ و یک‌ فریضه ‌است‌.
- تنها راه ‌ریشه‌کن ‌کردن‌ این‌غده‌ سرطانی‌ خطرناک‌، مقاومت ‌و مبارزه ‌است‌.
- سیاست ‌آمریکا، صهیونیست­ها و استعمارگران ‌این ‌است‌ که ‌مسأله ‌فلسطین‌ به ‌فراموشی ‌سپرده ‌شود.
- مسئلة ‌مهم ‌این ‌دوران‌، مسئلة ‌فلسطین‌ است‌ که‌ انتفاضة‌ بزرگ‌ فلسطین‌ و بیت‌المقدس‌ همچنان‌ ادامه ‌دارد.
- انتفاضه ‌مردم ‌فلسطین‌ به ‌رغم ‌تمام ‌فشارها ادامه‌ خواهد یافت ‌و رژیم ‌صهیونیستی ‌نمی‌تواند آن را برای ‌همیشه‌ متوقف ‌کند.
- رژیم ‌صهیونیستی ‌در سرزمین ‌مغضوب‌ فلسطین ‌یک ‌رژیم ‌نژادپرست‌ است‌.
- مسئله ‌فلسطین ‌امروز مسئله ‌اول‌ جهان ‌اسلام ‌است‌.
- مهمترین ‌مسائل ‌جاری ‌فلسطین‌ است‌.
- مسأله‌ی ‌فلسطین‌، شوخی ‌و سرسری‌نیست‌؛ امروز اساسی‌ترین ‌مسأله‌ی ‌دنیای ‌اسلام ‌است‌.
- همه ملت­ها و دولت­های اسلامی باید مسئله فلسطین را در زمره مسائل درجه اول خود بدانند.
-  مشکل اصلی فلسطین وجود دولت صهیونیستی است.
-  رژیم صهیونیستی هیچ بهره­ای از جنایت­های خود نخواهد برد.
-  امروز بیداری اسلامی ملت­های مسلمان نسبت به فلسطین و مردم آن فراگیر است.
-  همه مسلمانان و کشورهای اسلامی با احساس مسئولیت باید به مبارزین فلسطین در داخل و خارج کمکهای همه جانبه کنند.
-  مسأله فلسطین در صدر مسائل بین­الملل اسلامی است
-  بر همه ملت­ها و دولت­ها واجب است مسأله فلسطین را در اولویت مسائل خود قرار دهند.
-  فلسطینی­ها به برکت اسلام می­توانند در خانه خود امنیت بوجود آورند.
-  روز قدس باید تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین باشد. 

1. امام شناسى ولایت

یکى از ابعاد معارف روزه ، امام شناسى است . آیا به این نکته اندیشیده اید که چرا در ماه رمضان ، در بسیارى از دعاها سخن از امام زمان (عج ) است : و چرا در شب قدر مستحب است که مومنان بیشتر دعاى فرج بخوانند؟

هنگامى که از امام باقر (علیه السلام) پرسیدند که آیا شما شب قدر را مى شناسید؟ پاسخ دادند: وکیف لا نعرف و الملائکه یطوفون بنا (1)چگونه آن را نمى شناسیم در حالى که فرشتگانى که آن شب نازل مى شوند، به طواف وجود ما مى پردازند. بنابراین در ماه رمضان باید به مساله امام شناسى توجه شود.

عمار مى گوید: امام صادق (علیه السلام) همواره مى فرمود: من مات و لیس له امام مات میت جاهلیة کفر و شرک و ضلالة .(2)در خطبه آخر شعبان معروف پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) آمده است : یا على ... و اختارنى للنبوة و اختارک للامامة .(3)

در یکى از کتب حدیثى آمده است : مردى از بیابان ، به دیدار رسول خدا(صلی الله علیه و آله) شتافت و آنگاه که وارد مسجدالنبى شد اول به امیرالمومنین (علیه السلام) سلام داد، سپس به پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) حاضران از کار آن مرد خندیدند، او به آنان گفت : من از پیامبر (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: من شهر علم و دانشم و على درب ورود به آن است و هر کس که خواست بدان وارد شود از در آن داخل گردد و من هم طبق آن عمل کردم. (4)

2. ورع 

یکى از معارف روزه ، ورع پارسایى است . ورع و پارسایى باعث افزایش پاداش روزه دار و عامل افزایش کمالات روزه مى باشد. وقتى رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در آستانه ماه رمضان خطبه اى خواند همگان را به رعایت بیش از پیش دستورات خداوند و حف0حرمت این ماه فرا خواند، امیرالمومنین (علیه السلام) که در آن جلسه حضور داشت ، از جاى برخاست و پرسید: بهترین عمل در این ماه چیست ؟

رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: برترین عمل در این ماه ، پارسایى و تقوا پیشه کردن و چشم پوشى از آنچه خداوند حرام کرده ، مى باشد.(5)

پارسایى یکى از نشانه هاى انتظار راستین نیز مى باشد. امام صادق (علیه السلام) فرمود: کسى که دوست دارد از اصحاب امام زمان (علیه السلام) به شمار آید، باید انتظار بکشد، ورع و پارسایى پیشه نماید و متخلق به اخلاق ستوده شود.(6)

ورع آن است که آدمى براى دورى و اجتناب از محرمات حتى از موارد مجاز و شبهه ناک نیز استفاده نکند.(7)

در کتاب تهذیب و نیز در کتاب من لا یحضره الفقیه آمده است : هنگامى که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) شنید زنى به کنیز خود ناسزا مى گوید، طعامى خواست ، وقتى فراهم شد، به آن زن گفت : بخور. زن گفت من روزه دار هستم . پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: چگونه روزه دار هستى که فحاشى مى کنى ؟! روزه ، فقط امساک از آب و غذا نیست ؛ لذا مریم مقدس حتى از گفتن سخنان عادى در دفاع از خود به خاطر روزه اجتناب کرد و گفت من روزه دار هستم : انى نذرت للرحمن صوما.(8)

 3. انفاق

یکى از اعمال مورد توجه ماه مبارک رمضان ، انفاق جهاد مالى است. در خطبه معروف پیامبر (صلی الله علیه و آله) درباره اعمال روزه داران فرمود: هر کسى در این ماه ، فریضه اى چه مالى و چه غیر آن ادا کند پاداش هفتاد برابر اداء در سایر ماه ها را دریافت مى دارد.

روزه دار در ماه رمضان ، همواره با ذکرهایى سر و کار دارد که به یاد نیازمندان بودن به ویژه به فکر مستضعفان جامعه بودن را تداعى مى کند او همه روزه به این دعا مترنم است که : اللهم اعن کل فقیر؛ خدایا فقرا را دستگیرى کن ، اللهم اشبع کل جائع ؛ خدایا همه گرسنگان را سیر کن ، اللهم اکس کل عریان ؛ خدایا همه برهنگان را بپوشان ، اللهم اقض دین کل مدین ؛ خداى قرض همه قرض داران را ادا کن ، اللهم اشف کل مریض ؛ خدایا همه بیماران را شفا بده ، اللهم رد کل غریب ؛ خداى همه مسافران را به وطن برسان ، اللهم فک کل اسیر؛ خدایا همه اسیران را از اسارت رهایى ببخش . 

4. تحصیل دانش

یکى از معارف روزه ، تحصیل دانش و توجه به اهمیت علم است . در شب هاى قدر برترین عمل ، پرداختن به مذاکره علمى است . مطرف مى گوید که از ابن عباس شنیدم که مذاکره علمى در شب قدر، برتر از احیا آن شب است .

حدیث : اول ما خلق الله القلم (9)؛ به تنهایى ارزش و اهمیت دانش اندوزى را اثبات مى کند.

5. عفو و گذشت

یکى از معارف روزه عفو و گذشت از خطاهاى دیگران در مدار معقول و مجاز است . بر این اساس در دعاى جوشن کبیر که در ماه مبارک ، بویژه در شب هاى قدر قرائت آن توصیه شده است ، مى خوانیم : یا خیر الغافرین ، یا غافر الخطیئات ، یا غافر الخطایا، یا غافر الذنب یا قابل التوب ، یا غافر من استغفره ، یا غافر یا ساتر، اللهم انى اسئلک باسمک یا عفو یا غفور و اللهم انى اسئلک باسمک یا ستار یا غفار.

یکى از عوامل ترفیع درجه روزه ، عفو و اغماض و گذشت است ؛ عفو و گذشت در این ماه ارزش بسیار و اهمیت ویژه اى دارد. اغماض در پرتو نادیده انگاشتن برخى از نامهربانیها و خطاهاى دیگران ، بهتر مى تواند تجلى خویش را باز یابد.

امیرالمومنین (علیه السلام) فرمود:(10) شریفترین عملکرد انسان بزرگوار، تغافل او از خطاها و نامهربانى هاى دیگران است . همچنین آن حضرت در جاى دیگر فرمود:(11) ارزشمندترین اخلاق آدم بزرگوار، نادیده گرفتن خطاهایى است که با خبر است .

و نیز فرمود: (12) نیمى از خردمندى ، تحمل ، و نیمى دیگر تغافل است .

باز آن حضرت فرمود:(13) چشم پوشى از خطاها پیشه کن ، تا کارهایت به وجه احسن و خوب پیش رود. همچنین آن حضرت در جاى دیگر فرمود: (14)کسى که از بسیارى از آگاهى ها چشم پوشى نکند، زندگى او از لذت بدور مى ماند.

ماه رمضان ، ماه عفو، اغماض و گذشت است ؛ بنابراین چشم پوشى و تغافل باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در خطبه آخر ماه شعبان ، تاکید فراوان نمود تا روزه داران در این ماه بیشتر اهل عفو و اغماض باشند.

امام صادق فرمود: (15) رسول خدا هیچگاه با بندگان خداوند راست تر از عقل و قدرت درک آنان صحبت نمى کرد؛ زیرا آن حضرت خود فرمود: ما گروه پیامبران ماموریم که با مردم در سطح عقل و قدرت فهم و درک آنان صحبت کنیم .

ما سلسله پیامبران همچنانکه مامور به اقامه و بر پا داشتن واجبات شده ایم ، ماموریت یافتیم که با مردم با عفو و مدارا رفتار کنیم .(16)

همچنین آن حضرت فرمود:(17) مروت ما، خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) عفو و گذشت است نسبت به کسانى که بر ما ظلم کرده اند، و عطا و بخشش به کسانى است که ما را از حقمان محروم نموده اند.

پی نوشت ها:

1. نورالثقلین : ج 4، ص 630؛ تفسیر المیزان : ج 20، ص 437.

2. بحار الاءنوار، ج 72، ص 134.

3. همان ، ج 96، ص 341.

4. ر.ک : العاملى النباظى ، الصراط المستقیم ، ج 2، ص 20، طبع مکنبة المرتضویه .

5. بحار الاءنوار، علامه مجلسى ، ج 96، ص 359.

6. مستدرک سفینة البحار: ج 6، ص 184، ماده صحب .

7. ر.ک : صدوق ، معانى الاءخبار، ص 252.

8. ر.ک : صدوق ، معانى الاءخبار، ص 252.

9. ر.ک : راغب ، مفردات ، ماده سلم .

10. غرر الحکم ، شماره 3256.

11. نهج البلاغه : حکمت شماره 222.

12. همان ، شماره 2378.

13. همان ، شماره 4570.

14. غرر الحکم ، شماره 9149.

15. اصـول کـافـى ، ج 1، ص 23، و ج 8، ص 268؛ فـى المـحاسن ، ص 149، ـ الاءمالى ، ص 419، فى نحف العقول ، ص 37.

16. امالى طوسى ، ج 2، ص 135.

17. نحف العقول ، ص 38 ـ فى الامالى ، ص 289.

مهمترین عواملی که باعث کاهش ارزش روزه می شوند عبارت اند از:

1. افکار ناپسند

روزه ظاهرى همان خوددارى ارادى و مطیعانه از خوردن اغذیه است ، ولى روزه نفس ، عبارت است از: خوددارى حواس پنجگانه از افعال ناستوده و خوددارى دل از نیت هاى پلید.

قلب انسان روزه دار باید همسو با خود صائم باشد؛ آدم روزه دار از بسیارى از کارها خوددارى مى کند؛ قلب او هم باید به خاطر حفظ حریم روزه از افکار آلوده و عصیان آمیز پرهیز و اجتناب نماید و هر گونه افکار ناپسند را از سر خود بیرون کند. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمود: روزه قلب از اندیشه روى آوردن به گناه از روزه شکم از خوردن غذا برتر است . (1)

همچنین آن حضرت (علیه‌السلام) فرمود: روزه قلب بهتر از روزه زبان و روزه زبان بهتر از روزه شکم است .(2)

2. لقمه ناپاک و اثر آن

روزه باید با لقمه پاک و بدور از هر گونه شبهه گرفته شود، بنابراین چنانچه انسان بدون توجه و رعایت حلال و حرام و لقمه شبهه ناک روزه بگیرد، روزه از ارزش و اعتبارى که شرع برایش تعیین کرده برخوردار نخواهد بود.

اهتمام به خوردن حلال و پرهیز و اجتناب از حرام خوارى یکى از نشانه هاى بارز پیروى از خط حق است .

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود: واى به حال کسى که روزه خود را با غذاى حرام افطار کند ( حلیة الابرار، بحرانى ، ج 1، صص 219، 345)؛ آرى ، روزه، با غذاى حلال، روزه راستین است .

3. سخن چینى

نمامى ، به نوبه خود از عوامل کاهش ارزش روزه است و اثرات و پیامدهاى خطرناکى دارد؛ از جمله :

الف) کاهش اعتبار روزه : 

پیامبر (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود: چهار چیز موجب تباهى روزه و بطلان کارهاى خیر مى شود، یکى از آن چهار چیز نمامى سخن چینى است .(3)

ب) عذاب قبر: 

در رهنمودهاى پیامبر (صلی‌الله‌ علیه و آله) به امیرالمؤ منین (علیه‌السلام) آمده است : یا على! از غیبت و نمامى بپرهیز؛ زیرا غیبت، روزه را از پا در مى آورد و سخن چینى نیز باعث عذاب قبر است .(4)

4. عاق والدین

روزه دار علاوه بر انجام واجبات و مستحبات و ترک مبطلات روزه و احیانا مکروهات ، باید از هر گونه والدین آزارى بپرهیزد؛ روزه کسى که والدین او از وى ناراضى هستند، ارزشى ندارد.(5)

در قرآن مى خوانیم : خدا مقرر داشت که : جز او را نپرستید و در حق پدر و مادر خود نیکى کنید نیکوکار باشید و آنگاه که هر دو یا یکى از آنها با پیرى رسیدند نسبت به آنها کم لطفى نکنید حتى به آنان اف نگویید؛ آنان را نیازارید؛ فروتنى خود را در برابرشان اظهار کنید و بگوئید: خدایا آنان را مورد رحمت خویش قرار ده چنانکه آنان ما را در کودکى مان مورد رحمت خویش داشتند(6).

صاحب مجمع البیان در تفسیر جوامع الجامع ذیل آیه فوق ، یادآور مى شود: وقتى انسان از گفتن اف در مقابل پدر و مادر نهى شده باشد، به طریق اولى نمى تواند نسبت به آن دو آزار و اذیت بیشتر روا دارد.(7)

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: کمترین نافرمانى اف گفتن به پدر و مادر است و اگر خدا مى دانست چیزى کمتر از اف موجب رنجش والدین مى شود، بدون شک از آن نهى مى کرد. همچنین در قرآن کریم آمده است : آنان را به نام صدا نکن(8).

سید بن طاووس آن عالم بى نظیر، پس از مهیا کردن کفن و تعیین محل دفن خود در قسمت پایین پاى پدر و مادر، مى گوید: مى خواهم مادامى که در قبر هستم سرم ، پایین پاى پدر و مادرم باشد، زیرا پروردگار متعال مى فرماید: در برابر پدر و مادر باید فروتن باشى و در حق آنان باید احسان کنى با رحمت و مهربانى خاصى فروتنى خود را در برابرشان ظاهر کنى(9)و در آیه اى دیگر مى خوانیم :؛ در حق والدین خود احسان کن .(10)

انسان هیچ گاه نباید پدر و مادر خود را مورد آزار و اذیت قرار دهد، زیرا احترام آن دو هیچ گونه محدودیتى ندارد. لذا رسول خدا (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود(11) کسى که پدر و مادر را غمگین سازد، عاق والدین شده است .

بدیهى است که عاق والدین مساله اى بس مهم و یکى از گناهان کبیره است . امام صادق(علیه‌السلام) فرمود:(12)عاق والدین شدن یکى از گناهان کبیره است؛ زیرا خداوند حکیم آدم عاق شده را گناهکار شقى قرار داده؛ کیفر عاق والدین در همین دنیا گریبان انسان را مى گیرد.

پیامبر اکرم (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود:(13) عقوبت سه گناه ، بدون آنکه به آخرت موکول شود در دنیا ظاهر مى گردد؛ عاق والدین ، ستمکارى در حق مردم و کفران احسان.

1. پدران سه گانه : پیامبر اکرم (صلی‌الله‌ علیه و آله): براى هر کسى ، سه گونه پدر، معرفى کرده است . آن حضرت فرمود: پدران سه دسته اند: پدرى که ترا به دنیا آورد، پدرى که به تو همسر داد که تو را علم و دانش آموخت(14).

2. نظر اعتراض آمیز و خشم آلود: امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: کسى که به والدین خود به گونه اى خشم آلود بنگرد، گرچه آن ها در حق وى ستم کرده باشند، نماز او پذیرفته نمى شود (15).

با توجه به فرمایش امام صادق (علیه‌السلام) یکى از شرایط نماز در پیشگاه خدا نگهداشتن حرمت والدین است . از آنجایى روزه بعد از نماز در اسلام بسیار مورد توجه مى باشد باید از شرایط و خصوصیات آن نیز باشد.

3. نفقه والدین : از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدند: نفقه کدام یک از بستگان بر آدمى لازم و واجب است ؟ فرمودند: پرداخت نفقه والدین ، فرزند و زن بر مرد واجب است .

امام صادق (علیه‌السلام) در جاى دیگر فرمود: پنج نفر واجب النفقه انسان هستند؛ بنابراین نمى توان مالیات واجب ، از جمله زکات را به آنان داد. آن پنج نفر عبارتند از: پدر، مادر، فرزند، مملوک ، همسر؛ زیرا اینان عیال آدمى هستند و واجب النفقه اند(16).

5. تکبر و عجب

یکى از آفات روزه از رذائل اخلاقى خود بزرگ بینى و تکبر فروشى است . تکبر اولین معصیتى است که در برابر خدا صورت پذیرفته است .

تکبر، چیزى است که از آن به عنوان اصول ریشه هاى کفر، یاد شده است(17).

سرچشمه و ریشه کفر سه چیز است : حرص ، تکبر و حسد(18). تکبر نه تنها زشت ترین اخلاق است بلکه از بزرگترین گناهان مى باشد.(19)

عجب ، در بسیارى از موارد به معناى تکبر است ، ولى گاهى به معنى خودپسندى و خودبرتربینى است ، عجب آن است که آدمى دیگران را به حساب نیاورد و موارد ارزش‌هاى آنها را نادیده بگیرد، امام صادق (علیه‌السلام ) فرمود: کسى که براى دیگران، ارزشى قائل نشود، داراى عجب است .(20)پس عجب یک صفت منفى اجتماعى است که انسان خود را مى پسندد و براى دیگران مؤ لفه ستودنى قائل نیست .

 پی نوشت ها:

1. غررالحکم ، شماره 5873.

2. همان ، شماره 5874.

3. ر.ک : حر عاملى ، وسایل الشیعه ، ج 7، ص 21.

4. ر.ک : طبرسى ، جوامع الجامع ، ج 1، ص 103.

5. وقایع الایام ، خیابانى ، صیام ، ص 431.

6. بنى اسرائیل : 22-25.

7. جوامع الجامع ، ذیل آیات فوق .

8. جوامع الجامع ، ذیل آیات فوق .

9. اسراء 24.

10. بقره : 83.

11. روضة المتقین ، ج 12، ص 249.

12. بحار الانوار، ج 74، ص 74.

13. بحار الانوار، ج 75، ص 275.

14. مواعظ العددیة ، ص 63، ثلاثیات .

15. بحار الانوار، ج 74 ص 61.

16. وسایل الشیعه ، ج 15، ص 237.

17. مستدرک ، ج 2، ص 309.

18. ر.ک : تزکیة النفس ، مبحث کبر.

19. ر.ک : تزکیة النفس ، مبحث کبر.

20. صدوق ، معالى الاخبار، ص 244.